Józef Wajda

ur. 18.03.1849, zm. 03.02.1923

Urodził się 18 marca 1849 w Nieboczowach w chłopskiej rodzinie Jana i Joanny z domu Kołek. Po ukończeniu szkoły powszechnej, rozpoczął naukę w gimnazjum w Raciborzu, którą kontynuował następnie w gimnazjach we Wrocławiu i w Poznaniu. Podczas wojny francusko-pruskiej (1870 – 1871) został wcielony do wojska. Po wojnie, w 1872 roku uzyskał świadectwo dojrzałości. Następnie rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Wrocławskim, po czym przeniósł się na wydział teologiczny. Święcenia kapłańskie, z uwagi na trwający Kulturkampf przyjął dopiero w 1876 r. w Pradze. Z tego samego powodu nie mógł podjąć obowiązków duszpasterskich. Przez jakiś czas był kapelanem oraz domowym nauczycielem rodziny hrabiów Chłapowskich w Czerwonej Wsi k. Kościana. W 1883 lub 1884 r. został mianowany wikariuszem w Wodzisławiu. Od 1885 r. był administratorem, a następnie proboszczem parafii w Kielczy. Przyczynił się do odnowy kościoła parafialnego, zainicjował budowę nowego kościoła w pobliskich Żędowicach.

Zasłynął działalnością polityczną na rzecz obrony polskości. W 1908 r. został wybrany z okręgu pszczyńsko-rybnickiego do parlamentu Rzeszy. W marcu 1911 r. wygłosił słynną mowę w parlamencie w Berlinie, w której bronił prawa Górnoślązaków do języka polskiego i przeciwstawiał się pozbawianiu wiernych prawa do wyznawania wiary w języku ojczystym.

Działał na rzecz polskości Śląska. Był założycielem i przewodniczącym Związku Katolickich Robotników w Kielczy, wspierał Związek Pomocy Chrześcijańskich Robotników Górnośląskich w Zawadzkiem. Był inicjatorem Kasy Oszczędnościowo-Pożyczkowej, a także Banku Ludowego w Szczepanku. Wspierał polskie chóry kościelne i świeckie.

Mimo podeszłego wieku, w okresie plebiscytu na Górnym Śląsku zaangażował się w działalność Komitetu Polskiego dla Górnego Śląska w Bytomiu. W 1922 r. po podziale Górnego Śląska oraz zorganizowanym napadzie bojówki niemieckiej na niego, przeprowadził się do parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Hajdukach Wielkich (obecnie Chorzów Batory). W listopadzie 1922, z listy Polsko-Katolickiej Partii Ludowej wybrany posłem (z rejencji opolskiej) do sejmu pruskiego w Berlinie. Obrady rozpoczął jako marszałek–senior. Wkrótce podupadł na zdrowiu, zmarł 3 lutego 1923 roku w Hajdukach Wielkich. Tam został pochowany. W 1946 r. jego szczątki zostały ekshumowane i przeniesione na cmentarz parafialny w Kielczy.

Artur Marcisz