Zabytkowe kapliczki z Bukowa i Lubomi będą odrestaurowane

Zabytkowa kaplica w Lubomi z 1770 roku

– Przedmiotem zadania jest kompleksowa konserwacja i renowacja drewnianej kaplicy przydrożnej, wzniesionej około roku 1770. Budynek kaplicy wzniesiony na planie ośmioboku, w konstrukcji zrębowej, od zewnątrz szalowanej. Wnętrze jednoprzestrzenne z pozornym sklepieniem ośmiopolowym. Dach namiotowy, pobity gontem, z ośmioboczną wieżyczką na sygnaturkę zwieńczoną baniastą kopułką. Posadzka ceglana. Drzwi wejściowe o cechach gotyckich, o odrzwiach z łukiem trójlistnym. Kaplica jest elementem szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego i pełni ważną rolę dla identyfikacji kulturowej lokalnej społeczności – czytamy w informacji urzędu gminy Lubomia.

Jak informuje urząd, obiekt jest w złym stanie zachowania, przede wszystkim na skutek postępującej korozji biologicznej budulca. Widoczne są objawy żerowania owadów, rozkładu grzybowego drewna, a także spękania i deformacje elementów. Pokrycie z gontów i zużyte szalowanie jest nieszczelne. Powierzchnia drewna zniszczona przez korozję i w różnym stopniu pokryta przemalowaniami, zaś tynki są zmurszałe i osypujące się.

– Charakter budulca oraz stan techniczny obiektu wymagają przeprowadzenia kompleksowych prac obejmujących konserwację techniczną i estetyczną, prowadzących do usunięcia przyczyn zniszczenia, napraw powstałych uszkodzeń oraz zabezpieczenia kaplicy przed działaniem czynników niszczących – czytamy w komunikacie urzędu.

Jak będą przebiegać prace?

– Pierwszym etapem prac będzie wykonanie projektu konserwatorskiego oraz uzyskanie niezbędnych decyzji administracyjnych, umożliwiających przystąpienie do realizacji prac. W ramach planowanej inwestycji przewiduje się konieczność wykonania dezynsekcji oraz dezynfekcji obiektu. Powierzchnia drewna zostanie oczyszczona z nawarstwień i przemalowań. Usunięte zostaną wtórne tynki wewnętrzne a ściany wewnętrzne zostaną poddane konserwacji i renowacji. Osłabione fragmenty drewna będą wzmocnione strukturalnie. Elementy silnie zniszczone lub porażone biologicznie zostaną wymienione na nowe. Ubytki uzupełnione będą przez flekowanie lub kitowanie. Wymienione zostanie zniszczone pokrycie z gontów i szalowania. Drewno stare i wbudowywane zostanie zabezpieczone poprzez impregnacje i scalone kolorystycznie, z uwzględnieniem odpowiedniej odporności warstw wykończeniowych na działanie czynników korozyjnych i warunki użytkowania. Stolarka okien i drzwi zostanie poddana naprawom, regulacjom i zabezpieczona. Elementy metalowe zostaną oczyszczone, uzupełnione i zabezpieczone antykorozyjnie. Wykonane zostaną niezbędne obróbki blacharskie. Szklenie okienne zostanie wymienione. Wykonane zostaną izolacje przeciwwilgociowe i odprowadzenie wody poza obręb fundamentów – informują urzednicy.

Kaplica Matki Boskiej Bolesnej w Bukowie również doczeka się renowacji

Drugim zadaniem, które zostanie wykonane z pozyskanych pieniędzy jest konserwacja i renowacja barokowej Kaplicy Różańcowej pw. Matki Boskiej Bolesnej w Bukowie. Jest to również ważny obiekt nie tylko dla mieszkańców sołectwa, ale także dla całej społeczności gminy i regionu.

– Przedmiotem zadania jest kompleksowa konserwacja i renowacja drewnianej kaplicy maryjnej, pochodzącej z roku 1770, wzniesionej w intencji ochrony okolicznych terenów przed powodziami. Obiekt jest elementem szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego i pełni ważną rolę dla identyfikacji kulturowej lokalnej społeczności. Kaplica jest na planie prostokąta, zamknięta od wschodu trójbocznie. Zbudowana na wale ziemnym i kamiennej podmurówce, w konstrukcji zrębowej. Dach wielopołaciowy kryty gontem, z wieżyczką na sygnaturkę z latarnią krytą baniastym hełmem. Wnętrze nakryte stropem. Odrzwia z nadprożem w kształcie dwułucza z datownikiem „1770” – informuje urząd.

Obiekt, który pamięta powodzie

Kaplica wielokrotnie znalazła się „pod wodą” ze względu na powodzie, które wielokrotnie występowały na terenie sołectwa. Na kaplicy położonej w centrum miejscowości, niedaleko straży i kościoła umiejscowione są tabliczki z datami powodzi, które nawiedziły wieś. Tabliczki zamieszczono na takiej wysokości na jaką sięgała woda.

Obiekt podobnie jak kaplica w Lubomi również jest w złym stanie zachowania, przede wszystkim na skutek postępującej korozji biologicznej budulca. Widoczne są objawy żerowania owadów, rozkładu grzybowego drewna, a także spękania i deformacje elementów. Pokrycie z gontów zużyte, nieszczelne, zaś powierzchnia drewna zniszczona przez korozje i w różnym stopniu pokryta przemalowaniami. Podmurówka i schody są zniszczone na skutek oddziaływania wody i soli, a także korozji biologicznej. Elementy metalowe skorodowane.

– Charakter budulca oraz stan techniczny obiektu wymagają przeprowadzenia kompleksowych prac obejmujących konserwację techniczną i estetyczną, prowadzących do usunięcia przyczyn zniszczenia, napraw powstałych uszkodzeń oraz zabezpieczenia kaplicy przed działaniem czynników niszczących. Pierwszym etapem prac będzie wykonanie projektu konserwatorskiego i uzyskanie niezbędnych decyzji administracyjnych, umożliwiających przystąpienie do realizacji prac remontowo-konserwatorskich. W ramach planowanej inwestycji przewiduje się konieczność wykonania dezynsekcji oraz dezynfekcji obiektu. Powierzchnia drewna zostanie oczyszczona z nawarstwień i przemalowań. Osłabione fragmenty drewna będą wzmocnione strukturalnie. Elementy silnie zniszczone lub porażone biologicznie zostaną wymienione na nowe. Ubytki uzupełnione będą przez flekowanie lub kitowanie. Wymienione zostanie zniszczone pokrycie z gontów i szalowania. Drewno stare i wbudowywane zostanie zabezpieczone poprzez impregnacje i scalone kolorystycznie, z uwzględnieniem odpowiedniej odporności warstw wykończeniowych na działanie czynników korozyjnych i warunki użytkowania. Stolarka okien i drzwi zostanie poddana naprawom, regulacjom i zabezpieczona. Elementy metalowe zostaną oczyszczone, uzupełnione i zabezpieczone antykorozyjnie. Wykonane zostaną niezbędne obróbki blacharskie. Renowacji zostanie poddany dzwon. Szklenie okienne zostanie wymienione. Kamienne podmurówki i schody zostaną poddane oczyszczeniu, naprawom murowym i spoinowaniu. Wykonane zostaną izolacje pionowe i poziome murów oraz izolacje podpodłogowe – przekazują urzędnicy.

Prace do końca 2024 roku

– Obydwie kapliczki są ważnym elementem historycznej spuścizny materialnej z terenu naszej gminy i regionu. Są w złym stanie technicznym, ale trzeba uczciwie powiedzieć, że gdyby nie pieniądze z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków, to nie tak prędko doczekałyby się tak kompleksowego remontu. Gminy żyją bardziej bieżącymi i gorącymi tematami jak drogi, kanalizacja, odnawialne źródła energii itp., których domagają się mieszkańcy „na już”. Zabytki mogą więc poczekać na lepsze czasy, a tu taka miła niespodzianka. Serdecznie dziękujemy naszym parlamentarzystom, Państwu Gawęda, którzy intensywnie i skutecznie „chodzili” za tym tematem. W tej chwili przymierzamy się do projektu. Całość razem z remontem ma zostać wykonana do końca 2024 roku. Ostateczna cena remontu zostanie ustalona w drodze przetargu – mówi Nowinom wójt Burek.

Lokalna społeczność docenia obiekty sakralne

Kapliczki w Bukowie i Lubomi są ważne dla lokalnej społeczności, co podkreślają między innymi mieszkańcy sołectw.

– Moi rodzice opowiadali o wielu wydarzeniach związanych z tą kaplicą, tutaj odbywały się msze święte przed wybudowaniem kościoła w Bukowie. Miejsce, w którym znajduje się kaplica, było zwane przez naszą społeczność „gęsim rynkiem”. Tutaj zawsze zbierała się młodzież i dzieci, były gry i zabawy. Dziewczyny czekały na kolegów. Nie było domów kultury i sal. Miejsce spotkań było przy kapliczce. Nazwa „gęsi rynek” związana jest z faktem, że razem z dziećmi i młodzieżą były też zawsze gęsi. Buków liczył wtedy znacznie więcej mieszkańców, nawet 600 osób. Parafia w Bukowie powstała przed wojną. Przed powstaniem osobnej parafii byliśmy częścią parafii w Lubomi i tam uczestniczyliśmy w nabożeństwach. Kaplica wielokrotnie była zniszczona przez powódź. W 1930 roku została robiona betonowa część dolna i kaplica została umiejscowiona na tym elemencie ze względu na powódź – mówi Helena Knauer.

– Kaplica przetrwała wojnę, wiele obiektów położonych obok kaplicy zostało zniszczonych ale sama kaplica została nienaruszona. W tzw. powodzi tysiąclecia została lekko uszkodzona przez amfibię, ale również nic się nie stało i obiekt przetrwał – wspomina Magdalena Nieszporek.

Jak podkreślają bukowskie gospodynie, sama kaplica jest bardzo ważna dla społeczności i nie jest to jedyny tego typu zabytkowy obiekt w Bukowie. Niedaleko kaplicy, na terenie prywatnym, umiejscowiony jest zabytkowy spichlerz, który według pań z KGW był wykonany wcześniej niż kaplica.

– Mało kto wie, że u nas, na terenie tej małej miejscowości znajdują się takie obiekty. Przy kapliczce na drewnianym elemencie są umiejscowione tabliczki z datami powodzi jakie nas nawiedziły. Tabliczki są na tej wysokości, do której sięgała woda – dodaje Aleksandra Cmok, przewodnicząca KGW Buków.

Fryderyk Kamczyk