Ogień przenosił się z budynku na budynek. 200 lat temu pożar strawił Wodzisław Śl.

WODZISŁAW ŚL. W ramach Dni Wodzisławia Śl., które odbywały się w czerwcu na płycie rynku dyrektor wodzisławskiego Muzeum Sławomir Kulpa przedstawi prezentację pn. Wodzisław Śląski w obliczu ognia”. Z okazji święta patrona miasta – św. Wawrzyńca przypominamy przebieg jednego z najtragiczniejszych dni w historii miasta, który na zawsze odmienił oblicze Wodzisławia Śl.

Ogień przenosił się z budynku na budynek

Ogień pojawił się przed południem, około 11.30 w północnej części miasta, w jednej ze stodół położonych za budynkiem probostwa. „Ogień bardzo szybko rozlał się jak rzeka lawy i w ciągu pół godziny miał zająć większość miasta” – pisał nauczyciel, kronikarz i naoczny świadek wydarzeń z 1822 r. Franz Henke. Od kościoła pożar rozszerzył się na południe i zajął cały rynek. Ogień trawił niemal wszystko na swojej drodze. – Na 180 budynków tylko 25 było murowanych. W rejonie, gdzie wybuchł pożar, znajdowało się 18 drewnianych stodół krytych strzechą. Magazynowano w nich siano, słomę, konopie i len. Wszystko łatwopalne. Ogień przenosił się więc bardzo szybko z budynku na budynek – mówił podczas wykładu Sławomir Kulpa.

Płomienie opanowały miasto

Najpierw spłonęły stodoły, a później wzniesiony pod koniec XVIII wieku budynek probostwa, dalej wikarówka i stajnia. – Ogień nie oszczędził murowanego kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Spłonęło siedem ołtarzy, w tym te powstałe w średniowieczu. Zniszczone zostały organy, a także kamienne epitafia z przełomu XVI i XVII wieku, należące do rodu Planknarów, właścicieli wodzisławskich ziem. Temperatura była tak wysoka, że stopiła dzwony w wieży kościelnej. Ze świątyni, gdzie zerwane zostały sklepienia w prezbiterium i nawie głównej, uratowano jedynie sprzęt liturgiczny oraz księgi metrykalne – wymieniał dyrektor muzeum. Dodał, że duże straty odnotowano w dawnym klasztorze franciszkańskim, gdzie mieścił się magistrat, biura sądu, a także dwie klasy szkoły powszechnej. Zniszczeniu uległy pałac Dietrichsteinów i pobliskie zabudowania, jak karczma, browar, słodownia.

Zmarło 9 osób

– Ogień zniszczył 144 domów, 61 chlewów, 19 stodół. Ponad 300 rodzin straciło dach nad głową – zwracał uwagę dyrektor Kulpa. W czasie pożaru miało zginąć 9 osób: 74-letni komornik Joseph Jaschik, 61-letnia raciborzanka Juliane Trautmann, 59-letnia kokoszyczanka Katherina Zawadzky, 51-letnia kucharka Theresa Schramek, 42-letni kupiec Frans Menzel, kucharka Katherina Nawrath, 10-letnia córka kapelusznika Katherina Paletta, 6-letnia Eufemia Scholt, dziewczynka z rodziny żydowskiej i mężczyzna. – Większość z tych osób zaczadziała się w piwnicach, gdzie szukała schronienia przed płomieniami. Po jednym z mężczyzn zostały tylko szczątki nóg w wysokich butach i fajka – mówił Sławomir Kulpa.

Ofiarność społeczeństwa śląskiego

Do dziś nie poznano przyczyny wybuchu pożaru. Plotkowano, że mogło to być podpalenie, ale późniejsze śledztwo niczego konkretnie nie wyjaśniło. – O pożarze było głośno w całych Prusach, a także w Austrii i na polskich ziemiach pod zaborami. Straty posiadłości mieszczańskich oszacowano na ponad 236 tys. talarów, a kościołów i budynków publicznych na kolejne 30 tys. – mówił podczas wykładu szef wodzisławskiego muzeum. Dalej mówił, że miasto podniosło się dzięki wsparciu innych ludzi. Dar króla Fryderyka Wilhelma III oraz kwota uzyskana z ubezpieczenia była kroplą w morzu potrzeb. Szczególne solidarne okazało się społeczeństwo śląskie. Dzięki przeprowadzonym zbiórkom udało się pozyskać środki oraz pomoc materialną dla pogorzelców. – Miasto powoli podnosiło się ze zgliszczy – mówił podczas wykładu dyrektor Kulpa.

Miasto się odbudowało

Po pożarze wyciągnięto wnioski. Nowe przepisy zobowiązywały do wzniesienia domostw z cegły, których dachy miały kryć dachówki ceramiczne. Zakazano składowania materiałów łatwopalnych blisko pieców i samych zabudowań, regularnie kontrolowano stan kominów. Miasto zaopatrzono w sprzęt do gaszenia pożarów, rozplanowano studnie, a w upalne dni mieszkańcy byli zobligowani do zabezpieczenia beczki z wodą przed domem. Osiem lat po wielkim pożarze liczba mieszkańców wzrosła o ponad 200 do 1559 osób, którzy zamieszkiwali w 184 domostwach, z czego niemal wszystkie były już murowane.

(juk)