Kościół na Rynku o rok starszy niż sądzono!

WODZISŁAW ŚL. Historia lubi płatać figle i każdy kto miał możliwość prowadzenia studiów nawet nad niezbyt odległą przeszłością musi sobie z tego zdawać sprawę. Nasza wiedza często zmienia się w wyniku pojawienia się nowych źródeł, bądź innego spojrzenia na dotąd znane. Za nie budzący dotychczas wątpliwości fakt uznawana była data konsekracji kościoła parafialnego w Wodzisławiu Śląskim. Od niej wyznaczano kolejne rocznice poświęcenia kościoła. Ceremonia ta miała odbyć się 17 listopada 1911 r., a poprowadził ją kanonik Wilhelm Frank, będący wysłannikiem biskupa wrocławskiego Georga Koppa (1837 – 1814).

Do niedawna i ja byłem przekonany, że tak jest, polegając na dotychczasowych ustaleniach badaczy i tradycji. Pierwsze wątpliwości pojawiły się, gdy dotarłem do biogramu kanonika Wilhelma Franka, według którego ksiądz zmarł 23 sierpnia 1911 r. Jak więc mógł on konsekrować kościół wodzisławski 17 listopada, kilka miesięcy po swojej śmierci?

Niepokojący był również fakt, że pomimo szczegółowej kwerendy obejmującej wydawnictwa regionalne, prasę i czasopisma z tego okresu, nie udało się znaleźć nawet najmniejszej wzmianki o tym, by w dniu 17 listopada 1911 r. miało dojść do poświęcenia wodzisławskiego kościoła. Inną wątpliwość wzbudziło także, że data ta wypadała w piątek, a więc dzień w katolickiej tradycji żałobny.

Śledząc literaturę przedmiotu należy zajrzeć do fundamentalnej pracy poświęconej parafii i miastu autorstwa Ludwika Musioła powstałej w 1966 r. To właśnie tu spotykamy dwie, i to różne, daty konsekracji wodzisławskiej fary. Pierwsza z nich pojawia się w rozdziale: „Daty dotyczące budowy kościoła w Wodzisławiu”, gdzie autor zapisał bez podania źródła: „Uroczysta konsekracja kościoła odbyła się w listopadzie 1911 r. Konsekratorem był ks. prałat Frank”. Druga pojawia się w rozdziale: „Proboszczowie i altaryści kościoła N.M.P w Wodzisławiu. Średniowieczni duszpasterze”, gdzie zamieszczony jest biogram księdza dziekana Henryka Weltike. Znajdujemy tam również zapis: „W listopadzie 1910 r. kościół został uroczyście poświęcony, przy którym poświęceniu był również obecny wymieniony patron”.

Należy przypuszczać, że za Ludwikiem Musiołem swą wiedzę oparli inni badacze dziejów miasta i parafii.

Kiedy więc rzeczywiście poświęcono kościół? Jeśli za fakt uznamy udział Wilhelma Franka, to musiało się to wydarzyć po 15 sierpnia 1909 r., kiedy położono kamień węgielny pod budowę wodzisławskiej fary, ale przed 23 sierpnia 1911 r., czyli przed śmiercią Franka. Jak informują źródła archiwalne, budowa kościoła prowadzona pod okiem miejscowego architekta i mistrza murarskiego Alfreda Bechera, a wykonywana przez firmę Augusta Grzonki szła w błyskawicznym tempie. Szczegółowe raporty Bechera wskazywały, że kościół był gotowy w 3 kwartale 1910 r. Bardzo cenna jest wzmianka, jaka ukazała się na łamach „Nowin Raciborskich” z dnia 1 września 1910 r, Odnotowano tam: „Wodzisław. Nowy kościół tak dalece jest wykończony, że wszystkie rusztowania na zewnątrz zostały usunięte. Wieża nowego kościoła jest 80 metrów wysoka i bardzo pięknie wykończona. Także i we wnętrzu prace postępują raźno naprzód, tak iż spodziewać się należy, że kościół zostanie jeszcze w tym roku uroczyście poświęcony”.

Kolejna wzmianka zapowiadająca poświęcenie kościoła ukazała się także w „Nowinach Raciborskich”: „Wodzisław. Poświęcenie nowego kościoła katolickiego odbędzie się w niedzielę 20 b.m”.

I faktycznie kolejny numer „Nowin Raciborskich”\ z 24 listopada 1910 r. odnotował tak ważną i fundamentalną informację o konsekracji wodzisławskiego kościoła: „Wodzisław. W ubiegłą niedzielę odbyło się tu poświęcenie nowego kościoła katolickiego przez ks. kan. Franka z Wrocławia. Kazanie niemieckie wygłosił przed wielkiem nabożeństwem ks. prof. Christian, a i kazanie polskie podczas nabożeństwa ks. prob. Boidol. Wielkie nabożeństwo odprawił ks. kan. Frank w asyście ks. dziek., Kaluży z Rogów, ks. prob. Laski z Pszowa i ks. Jescha z Jedłownika”. Tak więc informacja pozwala nam zauważyć, że msza była koncelebrowana i to przez kilku księży.

Również w czasopiśmie „Der Oberschlesien” z 1910 r. ukazała się niezależna wzmianka, potwierdzająca konsekrację wodzisławskiego kościoła, gdzie odnotowano: „Um 20 November fand die Einweihung der neuen Kirche in Loslau statt die Benediktion wurde durch Kanonikus Frank aus Breslau vorgenommen”, co możemy tłumaczyć; „20 listopada odbyło się poświęcenie nowego kościoła w Wodzisławiu Śląskim, a błogosławieństwa dokonał kanonik Frank z Wrocławia”. Wszystkie przytoczone informacje jednoznaczne potwierdzają wcześniejszą o rok datę konsekracji kościoła Najświętszej Marii Panny w Wodzisławiu Śląskim.

Niestety nie znamy przyczyn ani okoliczności, dlaczego biskup Georg Kopp sam nie przybył by poświecić wodzisławski kościół, chociaż jego autorem był zaprzyjaźniony architekt Ludwik Schneider? Przeprowadzone badana archiwalne dowiodły, że bez zaangażowania i wsparcia biskupa Georga Koppa proboszcz nie byłby w stanie poprowadzić tej inwestycji. Na początku listopada 1910 r. było już pewne, że dla wykonania misji poświęcenia kościoła biskup wydelegował i dał swe pełnomocnictwa kanonikowi Wilhelmowi Frankowi, o czym informuje nas zachowany dokument zaadresowany do dziekana Henryka Weltike.

Przedstawione dowody świadczą jednoznacznie, że konsekracja kościoła wodzisławskiego nastąpiła w dniu 20 listopada 1910 r.

Od niej należy przyjąć fakt otwarcia i narodzin nowej fary. Ta okoliczność wskazuje, że kościół wodzisławski w tym roku 20 listopada ukończył 110 lat. Dziś wiemy, że dzwon urodzinowy zabrzmiał w niedzielę 20 listopada, ale 1910 roku.

Sławomir Kulpa

---

Wilhelm Frank urodził się 16 czerwca 1858 r. w Baborowie. Uczęszczał do szkoły w Głubczycach, a następnie studiował teologię na Uniwersytecie we Wrocławiu. W 1883 r. przyjął święcenia kapłańskie w seminarium w Ratyzbonie. Następnie był przez krótki czas kapłanem w Pietrowicach Wielkich (1884), a później w Raciborzu. W 1887 r. został proboszczem w kościele św. Michała, następnie św. Piusa w Berlinie, a osiem lat później, w 1907 r., został powołany na stanowisko kanonika we Wrocławiu. Od 1893 r., aż do śmierci był członkiem niemieckiego parlamentu związanego z niemiecką Partią Centrum. Wilhelm Frank zmarł 23 sierpnia 1911 r. we Wrocławiu.

Henryk Weltike urodził się 8 maja 1863 r. w podgliwickiej wsi Trynek w rodzinie chłopskiej Franciszka i Bronisławy Obtulowicz. Matka pochodziła z Rud Raciborskich. Henryk był najstarszym z pięciorga ich dzieci. Podstawową edukację rozpoczął w Trynku. W wieku jedenastu lat wstąpił do Gimnazjum w Gliwicach, gdzie wyróżniał się zdolnościami matematycznymi. W 1883 r. ukończył Gimnazjum. Po maturze odbył roczną służbę wojskową, a następnie w 1884 r. rozpoczął czteroletnie studia teologiczne na Uniwersytecie we Wrocławiu. 23 kwietnia 1888 r. otrzymał święcenia kapłańskie i odprawił swoje prymicje w kościele parafialnym pw. Wszystkich Świętych w Gliwicach. W 1904 r. przeniesiony został do Wodzisławia, gdzie objął urząd dziekana. W 1905 r. przebywał w Wodzisławiu biskup Georg Kopp. Ksiądz Henryk Weltike zmarł na udar serca 15 maja 1911 r. Jego śmierć była wielkim zaskoczeniem dla parafian, a jego pogrzeb przyciągnął setki parafiani wielu duchownych z całej okolicy. Został pochowany jako jedyna osoba w kościele parafialnym, w jego nawie bocznej. W pamięci przetrwał jako człowiek pracowity, sumienny i bardzo lubiany przez parafian.