Krajan tysiąclecia

Tomiczek Henryk dr nauk ekonomicznych, historyk spółdzielczości. Urodził się 14 lipca 1914 r. w Studziennej pod Raciborzem w rodzinie znanych działaczy narodowych Konstantego i Anny. W 1922 r. musieli uchodzić na polską część Górnego Śląska. Osiedli w Gorzycach w ówczesnym powiecie rybnickim. Uczęszczał do miejscowej szkoły powszechnej, a następnie podjął naukę w rybnickim gimnazjum. „Poszedł do Rybnika do szkoły jak mioł 11 lot. Nie chcioł iść do gimnazjum. Godoł: „Toż wy bydziecie wszyscy biyda klepać a jo mom iść do gimnazjum?” Ale posyłano po niego dwukrotnie. Koledzy pozbiyrali do niego po złotku. Potym dostowoł stypyndium aż do matury”- wspomina siostra. W czasie nauki ukończył zorganizowany w szkole kurs spółdzielczy. Udzielał się w utworzonej tutaj Spółdzielni „Przyszłość”- m.in. w 1936 r. odtworzył jedną z głównych ról w nadanej w polskim radiu audycji poświęconej propagandzie spółdzielczości. Pisał na łamach „Zewu Młodzieży”. Po maturze złożonej w 1936 r. ochotniczo wstąpił do wojska, gdzie był podchorążym rocznika 1936-37. Następnie rozpoczął pracę w rybnickiej Komunalnej Kasie Oszczędności jako referent Szkolnych Kas Oszczędności. Był też zapalonym piłkarzem. W 1939 r. wziął udział w wojnie wrześniowej w składzie 20 Pułku Piechoty Ziemi Krakowskiej, dostał się do niewoli niemieckiej (obozy w Raciborzu, Kuźni Raciborskiej, Łambinowicach, Itzehoe, Neubrandenburgu i Woldenburgu - Oflag II c). W tym ostatnim ukończył roczny kurs handlowy ze świadectwem nr 1. W 1946 r. uzyskał magisterium z ekonomii w Akademii Handlowej w Krakowie. Osiadł w Katowicach, gdzie współorganizował Spółdzielnię Wydawniczą „Życie Gospodarcze”, której był pracownikiem. Z tym wydawnictwem, także po jego przeniesieniu do Warszawy (jako Polskie Wydawnictwa Gospodarcze) oraz ze spółdzielczością pozostał związany do 1982 r. Miał w tym czasie duży wkład w działalność wydawniczą Centralnego Związku Spół-dzielczości Pracy i Centrali Rolniczej „Samopomoc Chłopska”. W tym czasie w 1965 r. zrobił doktorat z ekonomii - na podstawie pracy o spółdzielczości górnośląskiej. W latach 1972-78 pracował jako dyrektor projektu, a następnie jako główny doradca techniczny i szef projektu MOP- PUD (Międzynarodowej Organizacji Pracy i Fundacji Specjalnej ONZ- Program Narodów Zjednoczonych ds. rozwoju), której celem była pomoc w rozwoju spółdzielczości w Kamerunie. Jego pobyt w tym kraju uwieńczył Prezydencki Order Zasługi dla Kamerunu. Dr Tomiczek jest autorem kilkuset publikacji (książek i artykułów) m.in. z zakresu spółdzielczości na Śląsku („80 lat spółdzielczości na ziemi rybnicko-wodzisławskiej”, „Elementy spółdzielczości pracy na ziemi rybnicko-wodzisławskiej w okresie międzywojennym”, „Jak budowaliśmy spółdzielnię uczniowską przy gimnazjum w Rybniku”, „Przyszłość nowymi idzie tory”, „Rolnicza Spółdzielnia Zaopatrzenia i zbytu ziemi raciborskiej”, „Rozwój organizacyjny ruchu spółdzielczego na Górnym Śląsku do 1939 r.”, „Spółdzielczość na Górnym Śląsku do 1922 r. Przyczynek do historii spółdzielni górnośląskiej”, „Spółdzielnia Inwalida w Wodzisławiu Śląskim”, „Stan i potrzeby badań dziejów ruchu spółdzielczego na Górnym Śląsku w latach 1860- 1971”, „Zbiór statutów spółdzielni górnośląskich 1871- 1939”), spółdzielczości za granicą („Spółdzielczość w krajach Południowej i Wschodniej Azji”, „Pomoc dla spółdzielczości w krajach rozwijających się na przykładzie Kamerunu”), wreszcie poświęconych pamięci Woldenberczyków (m.in. biogramy drukowane w „Gazecie Wyborczej”) i publicystycznych. Jego artykuły ukazywały się na łamach pism historycznych, spółdzielczych i ekonomicznych. Udzielał się także w środowisku byłych jeńców wojennych, m.in. pełnił funkcję wiceprezesa Krajowej Komisji Woldenberczyków, zabiegał o budowę szkoły Woldenberczyków w Dobiegniewie. Był też jednym z działaczy Towarzystwa Przyjaciół Śląska w Warszawie. Bywał w Gorzycach - u rodziny, na uroczystościach szkolnych. Zmarł 10 sierpnia 2001 r. na zawał serca w szpitalu na Szaserów w Warszawie. Miał dwóch synów. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu „Polonia Restituta”, Medalem Edukacji Narodowej.

 

D. Jakubczyk#nowastrona#

 

Zygmunt Brachmański - urodził się 4 sierpnia 1927 roku w Radlinie. Jego rodzicami byli: Tomasz i Maria z domu Staniczek. Ojciec miał początkowo zakład krawiecki, następnie pracował na kopalni „Anna”. Rodzice przeprowadzili się z Radlina do otrzymanego w Pszowie domu rodzinnego matki Zygmunta. W Pszowie też 17 września 1950 roku Zygmunt Brachmański ożenił się z Lidią z domu Duda. Dzięki poparciu i wyrozumiałości żony, całe swoje życie, obok wykonywanej pracy zawodowej, poświęcił służbie społeczeństwu.
   
Ukończył szkołę zawodową w zawodzie kominiarza i zdobył dyplom mistrzowski. Jego rejon, za który był odpowiedzialny pod względem przepisów budowlano-kominiarskich  to Jastrzębie Zdrój. Wyszkolił kilka pokoleń czeladników kominiarskich.
   
Od roku 1952 był członkiem Rzemieślniczej Spółdzielni Pracy Kominiarzy w Bielsku Białej.Był też m.in. członkiem: PCK, Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej i  Stronnictwa Demokratycznego. Jednak najwięcej swojego wolnego czasu poświęcił z pasją działalności w strukturach Ochotniczych Straży Pożarnych. Będąc członkiem OSP Pszów od roku 1946, ukończył kurs naczelników i od roku 1951 pełnił tę funkcję w pszowskiej jednostce.
   
W roku 1974 walne zebranie w uznaniu jego zasług uhonorowało go tytułem honorowego naczelnika OSP Pszów. Był bowiem m.in. twórcą sukcesu pszowskich strażaków, którzy w roku 1966 na olimpiadzie pożarniczej CTIF w Karlovacu w Jugosławii zdobyli pierwszy złoty medal dla Pszowa w sporcie pożarniczym. Z tą samą drużyną powtórzył sukces na zawodach międzynarodowych w Austrii, gdzie wywalczyli w doborowej obsadzie brązową i srebrną odznakę wyszkolenia bojowego. Działając w strukturach strażactwa ochotniczego uzyskał w 1970 roku kwalifikacje sędziego sportu pożarniczego wszystkich szczebli, co potwierdziła Komenda Główna Straży Pożarnych wydając stosowne zaświadczenie. Był współorganizatorem wyjazdowych obozów szkoleniowych - m.in. do Kamienia k/Rybnika, na których pszowscy strażacy szlifowali swoją formę przed zawodami różnych szczebli. Razem ze swoimi bliskimi tworzyli jedną wielką rodzinę strażacką. Naczelnik dzięki swojej osobowości i swoim szerokim znajomościom zawsze potrafił znaleźć finanse na te wyjazdy. Był człowiekiem niezwykle kontaktowym i wesołym, potrafiącym zjednać ludzi do siebie i do tego co robił. Poświęcał swój wolny czas, nieraz kosztem rodziny dla społecznego działania.
   
Swoją pasję do perfekcyjnego wręcz wyszkolenia pożarniczego przekazał młodszym kolegom, co dało wymierne efekty w latach późniejszych, kiedy to pszowska drużyna też przywoziła z olimpiad pożarniczych medale. Również jego najmłodszy syn kontynuuje tradycje pożarnicze pracując jako funkcjonariusz pożarnictwa. Wzorową pracę społeczną Zygmunta Brachmańskiego doceniono w ogniwach Związku OSP powierzając mu w latach 1966 - 1969 funkcję skarbnika Zarządu Oddziału Powiatowego w Wodzisławiu Śl., zaś w latach 1971 - 1974 był członkiem Prezydium Zarządu Okręgu Wojewódzkiego w Katowicach. Za swoją działalność zawodową i społeczną otrzymał liczne odznaczenia państwowe i resortowe, m.in.: brązowy i srebrny krzyż zasługi oraz medal 30-lecia Polski Ludowej nadane przez Radę Państwa, złotą odznakę „Zasłużonemu w rozwoju województwa katowickiego” nadaną przez Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej; Honorową Odznakę Rzemiosła Śląskiego przyznaną przez Izbę Rzemieślniczą; brązowy medal „Za zasługi dla obronności kraju” nadany przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Był również uprawniony do noszenia złotego medalu z olimpiady pożarniczej z Karlovaca; austriackiej srebrnej odznaki wyszkolenia pożarniczego; trzystopniowego medalu „Za zasługi dla pożarnictwa” przyznanego przez Zarząd Główny Związku OSP oraz odznaki „Strażak wzorowy”. Zygmunt Brachmański zmarł nagle 24 lutego 1975 roku. Jego trumnę wiezioną strażackim wozem bojowym poprzedziły delegacje prawie wszystkich jednostek OSP naszego powiatu oraz delegacje strażactwa ochotniczego regionu, województwa i Państwowej Straży Pożarnej. W jego ostatniej drodze towarzyszyli mu również przedstawiciele śląskiego rzemiosła i licznych organizacji społeczno-politycznych.
(oprac.) Piotr Mikołajczyk, sekretarz OSP Pszów #nowastrona#

 

Chrószcz Józef - ur. 10 stycznia 1892 roku w Krzyżkowicach. Syn Józefa i Julii z domu Bizon. Po ukończeniu Szkoły Powszechnej w Krzyżkowicach został zatrudniony na kopalni „Anna” w Pszowie. W 1914 roku został powołany do służby w armii niemieckiej. Był dwukrotnie ranny. W 1919 roku wstąpił w szeregi Powstańczej Organizacji Wojskowej. Brał udział w II i III powstaniu śląskim jako dowódca kompanii w 3 baonie pułku wodzisławskiego w walkach nad Olzą. Po przyłączeniu części Śląska do Polski zajął się kupiectwem.
   
W tym okresie brał aktywny udział w pszowskich stowarzyszeniach i organizacjach. Był działaczem w Związku Powstańców Śląskich, udzielał się w Towarzystwie Śpiewu „Paderewski”. We wrześniu 1939 roku walczył w obronie Śląska pod Suminą, Lyskami i Zwonowicami. 9 sierpnia 1940 roku został aresztowany i wywieziony do obozu w Oświęcimiu. Był więźniem o numerze 3744. Zginął w październiku 1940 roku.
Odznaczony Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, Gwiazdą Górnośląską, Brązowym Krzyżem Zasługi.

 

B. Kołodziej

Fojcik  Rudolf - ur. 2 czerwca 1923 roku w Pszowie jako syn mistrza malarskiego i jego żony Marii z Kowolów. W 1937 roku ukończył miejscową Szkołę Podstawową. We wrześniu 1939 roku podjął pracę jako górnik na kopalni „Anna” w Pszowie. W 1942 roku powołany do armii niemieckiej i skierowany na front zachodni do Francji. Brał udział w kampanii włoskiej, na Sycylii i Afryce. Do Pszowa wrócił w czerwcu 1945 roku i rozpoczął pracę w dziale budowlanym na kopalni „Anna”. Po dwóch latach przeniósł się do Rybnika i zatrudnił się w warsztacie mistrza malarskiego Wilka Jana. Tam zdobył kwalifikacje malarskie. Później podjął pracę w Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Pszowie, jako kierownik robót malarskich i remontowych. Po złożeniu egzaminu na mistrza malarskiego, w 1950 roku zapisał się na Uniwersyteckie Studium Przygotowawcze w Katowicach. W 1952 roku rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej i uzyskał dyplom mgr inż. architekta. W sierpniu 1958 roku został projektantem w Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Rybniku, następnie powołany na stanowisko kierownika Wydziału Budownictwa, Urbanistyki i Architektury. W 1974 roku został Naczelnikiem Powiatu w Rybniku, a od dnia 1 czerwca 1975 roku na stanowisko wiceprezydenta  Miasta Rybnika.
   
Projektował Ośrodek Sportowo-Rekreacyjny w Kamieniu koło Rybnika, kościół w Orzechu koło Tarnowskich Gór, kościół Werbistów w Rybniku, kościół w Kłokocinie, remizę strażacką w Pszowie.
   
Zmarł po długiej i ciężkiej chorobie 22 kwietnia 1992 roku i jest pochowany na cmentarzu na Przymiarkach w Pszowie.

 

B. Kołodziej