Największy chrześcijański poemat wykuty w kamieniu – bazylika Sagrada Familia w Barcelonie

Od wakacji trwa przygoda Światowych Dni Młodzieży Lizbona 2023, bo chociaż skończyły się już ponad cztery miesiące temu, to nadal są one ważnym, kształtującym życie doświadczeniem w sercach tych, którzy byli ich uczestnikami, ale też zaczynają żyć w sercach tych, którzy przyjmują dobrą nowinę doświadczenia Ewangelii przez świadectwo innych. W ostatnich tygodniach młodzież kilku parafii w Raciborzu mogła spotkać się i zainspirować pięknem doświadczenia wiary dzięki świadectwu młodych uczestników ŚDM, w ramach „Projektu Świadectwo”, którego organizatorem jest Krajowe Biuro Organizacyjne ŚDM. Niezwykłe jest zobaczenie jak wiele dobra powraca w pięknych wspomnieniach i jak to dobro mnoży się przez dzielenie, stając się tym samym już nie tylko dobrem „pamiętanym jako coś przeszłego” ale bardzo realnie „obecnym tu i teraz”, w spotkaniu, które za każdym razem jest nowe i zaskakujące. W ten sposób doświadczenie pięknych spotkań ŚDM z czasu wakacji rozszerza się na, wydawałoby się „szarą codzienność”, która, jak można się o tym przekonać, w świetle Ewangelii nigdy nie jest szara. O tej prawdzie – o życiu przemienionym Dobrą Nowiną o Zbawicielu, który przychodzi – rokrocznie przypomina nam uroczystość

Narodzenia Pańskiego, którą będziemy razem z całym Kościołem obchodzić już za kilka dni.

W tym roku kontekst przeżywania uroczystości Bożego Narodzenia jest szczególny za sprawą wyjątkowej rocznicy: „W roku 2023 mija osiem wieków od pierwszego przedstawienia Bożego Narodzenia w formie szopki, którą św. Franciszek stworzył w Greccio, miasteczku położonym nieopodal Rieti. W 1223 r. Patron Włoch zatrzymał się w dolinie Reatino, prawdopodobnie po powrocie z Rzymu, gdzie 29 listopada otrzymał od Papieża Honoriusza III potwierdzenie swojej Reguły (sposobu życia zakonnego). Jaskinie znajdujące się w pobliżu Greccio przypominały św. Franciszkowi te, które widział w Ziemi Świętej i które w sposób szczególny przywoływały w jego pamięci krajobraz Betlejem” (cyt. za: https://www.iubilaeum2025.va/pl/notizie/comunicati/2023/800-anni-greccio.html). Samo „wydarzenie się” pierwszej bożonarodzeniowej szopki jest tak proste i pokorne jak pełne prostoty i radości jest wydarzenie Wcielenia Syna Bożego, które stajenka z Jezusem w żłóbku ilustruje: „Fonti Francescane podają, że dwa tygodnie przed Bożym Narodzeniem św. Franciszek wezwał mężczyznę o imieniu Jan i poprosił go o pomoc w stworzeniu Szopki Bożonarodzeniowej. 25 grudnia 1223 roku, w obecności wielu braci, którzy przybyli do Greccio, św. Franciszek, spoglądając na żłóbek obłożony sianem, któremu towarzyszył wół i osioł, był pełen radości. «W tej wzruszającej scenie widoczna jest ewangeliczna prostota, wychwala się ubóstwo, zaleca się pokorę.

Greccio stało się jak nowe Betlejem» – powiedział św. Franciszek (FF, 469) (cyt. za: https://www.iubilaeum2025.va/pl/...).

Ten prosty i jednocześnie genialny pomysł Świętego z Asyżu, aby unaocznić wydarzenie narodzin Jezusa, od ośmiuset lat nadal jest realizowany, i na całym świecie porusza głęboko ludzkie serca. Większość bożonarodzeniowych szopek ma swój „okres trwałości” pokrywający się z liturgicznym okresem Bożego Narodzenia. Są jednak takie, które istnieją przez cały rok. Jednym z takich niezwykłych przedstawień narodzin Jezusa Chrystusa jest Fasada Narodzenia bazyliki Sagrada Familia Antoniego Gaudiego. Bazylika Świętej Rodziny, o której mowa, znajduje się w Barcelonie. Odwiedzenie tego kościoła było główną inspiracją pobytu w stolicy

Katalonii grupy udającej się na Światowe Dni Młodzieży, zorganizowanej przy parafii św. Mikołaja w Raciborzu. W pierwszy dzień po przylocie do Hiszpanii, udaliśmy się z samego rana do centrum Barcelony, by najpierw uczestniczyć w Eucharystii w krypcie bazyliki, przy grobie jej głównego architekta, Sługi Bożego Antoniego Gaudiego. Po mszy zostaliśmy oprowadzeni wokół bazyliki i wprowadzeni w jej historię, estetykę i symbolikę, by na koniec móc doświadczyć od wewnątrz niezwykłości jej piękna, którego źródłem jest wiara chrześcijańska.

Bazylika Sagrada Familia Antoniego Gaudiego jest pod wieloma względami niezwykła. Jej wartość jako dzieła kultury podkreśla wpisanie krypty i Fasady Narodzenia (dwóch najstarszych części kościoła, które powstały jeszcze za życia Antoniego Gaudiego) na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Budowa bazyliki rozpoczęła się w 1882 roku, czyli ponad 140 lat temu i trwa do dziś. Wszystko w tej sakralnej budowli jest przemyślane, nic nie jest przypadkowe. Jej głęboka symbolika i treściowe bogactwo mają swoje zakotwiczenie w Piśmie Świętym, tradycji i liturgii Kościoła. Bazylika ma docelowo mieć trzy fasady: główną, Fasadę Chwały (nie jest jeszcze ukończona), Fasadę Pasyjną przedstawiającą tajemnice męki i śmierci Chrystusa (od strony zachodniej) i Fasadę Narodzenia opowiadającą tajemnice związane z dzieciństwem i młodością Jezusa (od wschodu). Każda z trzech fasad, przez które prowadzą bramy do wnętrza bazyliki, ma inną treść i inny charakter, ale wszystkie razem opowiadają całą historię zbawienia. Kończący się adwent w liturgii Kościoła wpisuje się tematycznie w Fasadę Narodzenia, która jest pełna życia, chociaż w całości wykuta jest w kamieniu. Ukazuje ona w niezwykłej kompozycji rzeźbiarskiej niemal cały kosmos, który uczestniczy w dziele zbawienia i staje się świadkiem narodzin Syna Bożego. Fauna, flora, postaci aniołów i całe mnóstwo ludzkich postaci związanych bezpośrednio z dzieciństwem i młodością Jezusa Chrystusa, niemal ożywają w oczach spoglądających na bazylikę od strony wschodniej. Współczesna „Biblia pauperum”, która za pomocą plastycznych przedstawień, głównie rzeźbiarskich, wpisanych w architekturę, „opowiada” Słowo Boże, prawdy wiary, tajemnicę zbawienia. W 1915 roku abp Ragonesi, który był Nuncjuszem Apostolskim w Hiszpanii, odwiedzając plac budowy powiedział do Antoniego Gaudiego: „Jest Pan jak Dante dla architektury. Pańskie dzieło jest największym chrześcijańskim poematem wykutym w kamieniu” (zob.: Stowarzyszenie na rzecz Beatyfikacji Sługi Bożego Antoniego Gaudiego, Gaudi. Boży Architekt, Barcelona 2016, s. 5).

„Źródła Franciszkańskie opisują pragnienie, które zrodziło się w sercu św. Franciszka w tygodniach poprzedzających Boże Narodzenie w roku 1223: przedstawić Boże Narodzenie tak, aby wszyscy mogli cieszyć się obecnością Boga, który stał się człowiekiem: «Chcę bowiem dokonać pamiątki Dziecięcia, które narodziło się w Betlejem. Chcę naocznie pokazać (...), jak złożony był na sianie w towarzystwie wołu i osła» (FF, 468)” (cyt. za: https://www.iubilaeum2025.va/pl/...). Patrząc na opowieść o przyjściu na świat Jezusa Chrystusa przedstawioną na Fasadzie Narodzenia bazyliki w Barcelonie, nie można mieć wątpliwości, że pragnienie jej twórcy, Antoniego Gaudiego, na przełomie XIX i XX wieku było takie samo jak pragnienie Świętego z Asyżu w pierwszej połowie XIII wieku. Moje życzenia dla wszystkich Czytelników są właśnie takie: żeby pragnienie, które ożywiało życie św. Franciszka i życie Sługi Bożego Antoniego Gaudiego, ożywiało też życie każdego z nas, by wszyscy mogli doświadczyć najgłębszej radości z obecności Tego, który dla naszego szczęścia stał się człowiekiem. Tajemnica Wcielenia (tego, że Bóg stał się człowiekiem), która wpisana jest w tajemnicę zbawienia, jest ostatecznie jedynym powodem naszego świętowania i naszej nadziei prawdziwego, trwałego pokoju.