Kopciuchy do lamusa. Prawnik odpowiada na pytania o uchwałę antysmogową

– Jakimi dokumentami powinien dysponować właściciel pieca bezklasowego, w wieku poniżej 10 lat, podczas kontroli dokonywanej przez strażników miejskich/gminnych czy urzędników?

– Uchwała antysmogowa nie wymienia takich dokumentów wprost, ale w pierwszym etapie likwidacji źródeł ciepła – bezklasowych kotłów w wieku powyżej 10 lat i nie posiadających tabliczki znamionowej – w przypadku innych decydować będzie data produkcji takiego urządzenia. Umieszczona na piecu tabliczka znamionowa zawiera te dane i na tej podstawie będzie określany wiek kotła. To ułatwi kontrolę.

– Jak mają się przygotować na takie kontrole posiadacze kotłów na węgiel tzw. 3 lub 4 klasy?

– To na właścicielu takiego kotła spoczywa ciężar udowodnienia, że jest to właśnie taki kocioł. Na jego tabliczce znamionowej powinna być informacja o klasie kotła. Ponadto dobrze jest posiadać dokumentację techniczną takiego kotła.

– Czy piec bezklasowy, węglowy będzie trzeba odinstalować po wejściu w życie nowych przepisów?

– Można mieć go podłączonego, ale nie wolno eksploatować. To łatwo sprawdzić czy kocioł jest eksploatowany. Wystarczy „złapać” użytkownika na gorącym uczynku, ale są też obecnie takie metody, że nie trzeba wchodzić do kotłowni. W Krakowie, gdzie obowiązuje już całkowity zakaz spalania paliw stałych, straż miejska stosuje kamery termowizyjne. Wie dzięki temu – po temperaturze komina budynku, czy wydostaje się tamtędy para wodna związana ze spalaniem gazu, czy są tam spalane paliwa stałe. W lokalizowaniu źródeł ciepła pomoże wkrótce centralna ewidencja emisyjności, gdzie nie tylko mieszkańcy będą musieli deklarować jakiego pieca używają, ale dane będą także gromadzili kominiarze kontrolujący instalacje.

– Co z samorządem, który w styczniu 2022 roku nadal nie będzie miał wymienionych w swoich zasobach starych, węglowych systemów grzewczych? W takiej sytuacji jest np. Racibórz, gdzie w kamienicach komunalnych są setki „kafloków”.

– To jeden z problemów związanych z nowymi przepisami. Właścicielem mieszkań komunalnych jest Gmina i to jest podmiot popełniający wykroczenie. Uchwała antysmogowa zabrania eksploatacji takich pieców. Jeśli chodzi o budynki użyteczności publicznej (np. biblioteka czy urząd) to odpowiedzialnym jest kierownik urzędu. Tam gdzie ktoś mieszka, chodzi o taką osobę palącą w starym piecu, którego nie jest właścicielem, bo tylko najemcą lokalu i sama nie może go wymienić, to trzeba stwierdzić winę w przypisaniu wykroczenia. To będzie dotyczyć właściciela – Gminy. Przecież nie można farelką dogrzewać całą zimę takiego mieszkania. Dlatego będą problemy. Gmina będzie naruszać uchwałę antysmogową, a to jest podstawowe działanie naprawcze. Za to grozi kara nakładana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. Takie sytuacje będą i nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Co ważne, najemca lokalu mieszkalnego należącego do Gminy może domagać się od niej, na drodze sądowej, żeby właściciel wymienił system ogrzewania.

– Co będzie groziło lokalnym przedsiębiorcom, którzy spalają do ogrzewania obiektów, gdzie prowadzona jest działalność np. przepracowany olej?

– Ten olej jest odpadem niebezpiecznym i to jest bardzo poważne naruszenie przepisów, a w pewnych przypadkach nawet przestępstwo. Taka forma przetwarzania tego odpadu to bardzo poważne naruszenie przepisów i należy zawiadomić WIOŚ, domagając się przeprowadzenia kontroli interwencyjnej, nieplanowanej i niezapowiedzianej. Można też zawiadomić policję. Uprawnienia kontrolne posiada w takim mieście jak Racibórz również miejscowy starosta. To są poważne naruszenia, które trzeba bezwzględnie zwalczać.

– Co stanie się z kotłami 3 klasy wyprodukowanymi przed 2012 rokiem?

– Normy ich użytkowania zachowały ciągłość i według uchwały antysmugowej ten kocioł, jeśli mamy tabliczkę, dokumentację, może być użytkowany do 2028 roku.

– Czy można być ukaranym za materiały nienadające się do spalania, ale znajdujące się w pobliżu kotła?

– To jest problem, bo w przepisach o wykroczeniach nie ma karalności usiłowania i nie może być tu mandatu. Jednak są przepisy dotyczące gromadzenia odpadów w sposób niezgodny z regulaminem utrzymania czystości. To jest furtka dla służb wymierzających grzywny, które kontrolują nie tylko samo palenisko. Gospodarka odpadami też może być skontrolowana i za naruszenie zasad panujących w gospodarce odpadami można ukarać. Na przykładzie Krakowa widać, że to taka zabawa w kotka i myszkę, ale straż kilkakrotnie może skontrolować posesję, jeśli ma uzasadnione podejrzenie, że spalane są tam materiały niedozwolone. Rozwiązaniem jest także pobranie próbki popiołu do zbadania w laboratorium. Bo nawet jak nie pali się aktualnie w piecu, to znajdzie się popiół. Wtedy nie będzie nakładany mandat, ale ukaranie do sądu.

– Co z kominkiem na drewno, służącym do dogrzewania? W domu głównym źródłem ciepła jest piec gazowy z 2008 roku.

– Kominek należy do kategorii ogrzewaczy pomieszczeń i one też muszą być dostosowane do wymogów uchwały antysmogowej. Do 1 stycznia 2023 roku muszą spełnić wymogi tzw. ekoprojektu. Jak ktoś ma w domu kominek, nie musi go burzyć, ale nie będzie mógł go eksploatować. Rozumiem sytuację, że w domu jednorodzinnym, poza miastem, nie będzie prądu. Wtedy kominek można potraktować jako awaryjne źródło ciepła. Sam fakt istnienia kominka nie będzie oznaczał grzywny, ale gdy zapalimy w kominku, zobaczą to sąsiedzi, albo strażnicy odnajdą w kontroli świeży popiół, to nastąpi nałożenie grzywny. Na rynku są już możliwości wymiany wkładu kominkowego na nowoczesny, dostosowany do przyszłych wymogów. Nie kosztuje fortuny. Istnieje jeszcze sytuacja, gdy np. nie będzie prądu i wystąpi przy niskich temperaturach ryzyko zamarznięcia. Wtedy nikt nie nałoży mandatu za użytkowanie starego kominka, bo zostanie to zakwalifikowane jako stan wyższej konieczności.

– Czy będzie można użytkować stary kominek ze specjalnym filtrem?

– Tylko jak udowodnić skuteczność takiego filtru? Osoba eksploatująca musiałaby to udowodnić w kontroli. Poza tym pamiętajmy, że spalanie drewna w kominku jest takim samym źródłem zanieczyszczania powietrza jak palenie w piecu, a są sytuacje, przy rozpalaniu, że kominek emituje jeszcze więcej zanieczyszczeń niż kocioł węglowy.

– Jak długo będzie można eksploatować kotły na węgiel 5 generacji?

– Jak na razie to bezterminowo. Nie ma ograniczeń w uchwale antysmogowej jeśli chodzi o takie kotły.

– Co w sytuacji, gdy mieszkaniec nie ma aktualnie możliwości podłączenia do sieci gazowej lub ciepłowniczej, a w styczniu 2022 roku będzie miał wciąż piec węglowy, bezklasowy?

– Nie może go użytkować bo to będzie wykroczenie. W sytuacji, gdzie jest planowana rozbudowa sieci gazowej i mieszkaniec chce się do niej przyłączyć, zamiast kupować węglowy piec 5 klasy, to można liczyć na wyrozumiałość, zdrowy rozsądek kontrolujących, by zaczekać na możliwość przyłączenia do jednej z sieci. Nie ma na razie żadnych przepisów przejściowych. Wierzę, że w sytuacji, gdzie za rok pojawi się w takim miejscu sieć, to jak właściciel domu powie o tym kontrolującemu, to ten udzieli pouczenia, a nie wymierzy mandat.

– Czy stary piec z zamontowanym palnikiem na pellet, kwalifikującym go do kotła 5 klasy, będzie mógł być nadal użytkowany?

– Na ile się orientuję, to takie rozwiązania nie będą dopuszczalne. To musi być cały kocioł spełniający wymogi 5 klasy, a nie przerobiony. Na 99% taka sytuacja nie będzie dopuszczalna.

(oprac. m)