Św. Mikołaj patronem Starej Wsi

Świątynia znajduje się w centrum Starej Wsi – średniowiecznej osady, która w 1902 r. włączona została do miasta. Kościół parafialny istniał już w 1296 r., gdyż wzmiankowany był przy okazji pojednania wrocławskiego księcia Henryka IV z biskupem Tomaszem II. Tradycja podaje, że w 1060 r., wzniesiono go w miejscu synagogi. W dokumentach z 1335 i 1447 r. potwierdzone jest istnienie parafii. Od XIII w. funkcjonował tam szpital św. Mikołaja, który związany był z bożogrobcami z Nysy.

Gotycki kościół przebudowany w okresie baroku, wkrótce za mały na potrzeby wiernych, został zburzony na początku XX wieku.

Świątynia na miarę parafii

W latach 1901 – 1902 wystawiono obecny kościół. Nowa świątynia zaprojektowana została w stylu neogotyckim przez Ludwika Schneidera, podobnie jak inne liczne budowle sakralne tego śląskiego architekta. Ludwik Schneider, który był bardzo dobrym znawcą Śląska, zwracał uwagę na układ urbanistyczny i potrzeby miejscowości, w których powstawały kościoły, stąd wielkość zaprojektowanych przez niego budowli odpowiadała ówczesnej liczbie wiernych. Świątynia na Starej Wsi wybudowana na planie krzyża rzymskiego, z 75-metrową wieżą na fasadzie wschodniej może pomieścić 1000 osób. Konsekrowano ją w 1904 r.

W następnych latach z dużej starowiejskiej parafii wyodrębniło się pięć nowych parafii: na Ostrogu w 1817 r., w Pawłowie w 1841 r., w Studziennej w 1929 r., Matki Bożej w 1937 r. i na Ocicach w 1941 r. Do powstania kościoła w tej ostatniej przyczynił się sam ks. Carl Ulitzka.

W 1945 r. na skutek działań wojennych mocno uszkodzony starowiejski kościół odbudowano w latach 1946 – 1947.

Dziś świątynia zachwyca swym pięknym neogotyckim wnętrzem.

– Pewne elementy ołtarzy przeniesione zostały ze starego kościoła jak np. krzyż znajdujący się w prawej części kościoła, jak również elementy bocznych ołtarzy pod chórem oraz niektóre naczynia liturgiczne, które stanowią dobro naszego kościoła. Niektóre zaś, jak twierdzą starsi mieszkańcy pochodzić mogą jeszcze ze starego szpitala – opowiada proboszcz ks. Piotr Adamów.

Starowiejska parafia liczy 6,5 tys. mieszkańców. Na msze niedzielne uczęszcza średnio ok. 2,5 tys. parafian.

Ks. Carl Ulitzka – duszpasterz politykiem

Ponieważ parafia sięga swą historią średniowiecza, trudno wyliczyć wszystkich jej proboszczów. Obok tych z ostatnich lat, jak np. ks. Maksymilian Poloczek, ks. Franciszek Waniek czy ks. Reinhold Porwol, szczególnie znaną postacią jest ks. prałat Carl Ulitzka – duszpasterz i działacz polityczny na Górnym Śląsku, adwersarz Korfantego, przeciwnik podziału Śląska i zwolennik  pozostawienia go w granicach Niemiec. Podobnie jak Korfanty uważał jednak, że na Śląsku jest miejsce dla Polaków i dla Niemców.

Ks. Carl Ulitzka pochodził z niemieckiej rodziny z Jaroniowa, obecnej dzielnicy Baborowa. Studia teologiczne ukończył we Wrocławiu i austriackim Grazu. Wyświęcony na kapłana 21 czerwca 1897 r., pracował m.in. jako wikariusz w Kluczborku oraz przez 10 lat w Bernau i Biesenthal, by następnie zostać proboszczem w brandenburskim Bernau. W obu tych niemieckich miejscowościach przyczynił się do powstania kościołów. W 1910 r. wrócił na Górny Śląsk i został proboszczem w Kościele Św. Mikołaja.

Raciborski proboszcz m.in. twórca i przewodniczący Katolickiej Partii Ludowej Górnego Śląska – odłamu niemieckiej katolickiej partii Centrum oraz poseł do Reichstagu, poświęcił swe życie walce o dobro swych wiernych, zabiegał o poprawę losu Górnoślązaków oraz o najkorzystniejsze dla nich rozwiązanie sprawy górnośląskiej po I wojnie światowej.

Ks. Ulitzka za swą propolską działalność, m.in: głoszenie kazań w języku polskim został aresztowany przez faszystów i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau.

Po wojnie, po nieudanych próbach powrotu na stałe do Raciborza, ks. Ulitzka osiadł w Berlinie, a następnie w głębi Niemiec, gdzie udzielał się politycznie jako działacz CDU oraz jako członek ziomkostw. Zmarł w 1953 r. w Berlinie Zachodnim.

– Mieszkańcy Starej Wsi mają dla niego wiele szacunku i chętnie go wspominają. Niedawno obchodziliśmy 100-lecie objęcia parafii przez ks. Carla Ulitzkę – wspomina ks. Piotr Adamów.

Tradycja przez duże „T”

Zadbany, bo na bieżąco remontowany kościół, to przede wszystkim zasługa parafian, z datków których prowadzone są wszystkie prace. Świątynia też żyje swym normalnym parafialnym życiem.

– Hołdujemy tradycyjnemu duszpasterstwu, ze szczególnym naciskiem na słowo „tradycyjne”. Staramy się pilnować tego, co już minione pokolenia wypracowały, biorąc pod uwagę oczekiwania ludzi związanych z kościołem przez wiele pokoleń. Staramy się te tradycje pielęgnować – mówi ks. Piotr Adamów.

W parafii organizowany jest więc cyklinie festyn z okazji rocznicy konsekracji kościoła. Ponieważ poświęcenie kościoła odbyło się jesienią, na uroczystość wybrano lepszy pod względem pogody początek czerwca. W przygotowanie tej imprezy zawsze mocno angażują się mieszkańcy Starej Wsi.

– Ponieważ sporo wiernych związanych jest z rolnictwem, w szczególności zaś z ogrodnictwem, dlatego odbywają się procesje o urodzaje, procesja do św. Urbana. Co roku organizowana jest też zabawa karnawałowa, z której dochód przeznaczany jest dla parafialnego Caritasu. Od kilku lat, ze względu na sporą liczbę uczestników, przygotowano ją w Studziennej. Przy kościele udało się również skupić stałą grupę młodzieży, dla której w każdy piątek organizowane są nabożeństwa. Ponadto działa ponad 20-osobowa schola uświetniająca swym śpiewem uroczystości kościelne –   wylicza ksiądz proboszcz.

Ks. Piotr Adamów pochodzi z Opola, ukończył Wyższe Seminarium Duchowne w Nysie, a przed objęciem probostwa w parafii św. Mikołaja był m.in. wikarym w Kościele św. Jana Chrzciciela w Raciborzu. W pracy duszpasterskiej na Starej Wsi wspierają go wikariusze ks. Grzegorz Sonnek i ks. Łukasz Szablicki.

Ewa Osiecka