Numer: 2 (612)
Data wydania: 06.01.04
Burza mózgów
Jan Tokar z Gimnazjum w Pietrowicach Wielkich wziął udział w tegorocznej edycji „Fizyki na scenie”. Zjazd odbył się w holenderskim Nordwijk.
W listopadzie 2003 roku, w ramach Europejskiego Tygodnia Nauki i Technologii sponsorowanego przez Komisję Europejską, odbył się kolejny festiwal edukacyjny dla nauczycieli i popularyzatorów fizyki - Physics on Stage 3 (Fizyka na Scenie 3). Miejscem spotkań nauczycieli z 22 krajów europejskich i Kanady była siedziba Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA - ESTEC) - Noordwijk w Holandii. Fizyka na Scenie jest wspólnym projektem europejskich organizacji badawczych, reprezentujących najwyższą klasę szybko rozwijającej się nauki i technologii skupionych w grupie zwanej EIROforum. W jej skład wchodzą między innymi następujące organizacje: CERN- Europejskie Centrum Badań Jądrowych, ESA - Europejska Agencja Kosmiczna, ESO - Europejskie Obserwatorium Południowe, EMBL - Europejskie Laboratorium Biologii Molekularnej, EFDA - Europejskie Stowarzyszenie Rozwoju Fuzji Termojądrowej, ESRF - Europejskie Laboratorium Promieniowania Synchrotronowego, ILL - Instytut Laue - Langevina. W skład polskiej delegacji liczącej 22 osoby weszli nauczyciele, uczniowie i pracownicy nauki z całego kraju. Powiat raciborski reprezentował w pracach krajowej delegacji nauczyciel fizyki w Gimnazjum w Pietrowicach Wielkich Jan Tokar. Celem festiwalu była popularyzacja fizyki w taki sposób, aby odgrywała ona należną rolę w nauczaniu szkolnym i w wykształceniu nowoczesnego człowieka. Uroczystego otwarcia festiwalu dokonał członek holenderskiej rodziny królewskiej Książę Johan Friso wraz z ministrem edukacji, kultury i nauki Holandii, panią van der Hoeven. Podczas tygodniowego festiwalu odbywało się wiele imprez edukacyjnych. W ramach narodowych stoisk nauczyciele przedstawiali różnorodne formy działań edukacyjnych, głównie były to doświadczenia fizyczne (demonstracje), prezentacje komputerowe, plakaty. Na głównej scenie odbywały się piętnastominutowe przedstawienia przygotowywane przez reprezentacje poszczególnych krajów - wyjaśnił Jan Tokar. Uczestnicy Fizyki na Scenie bardzo ciepło przyjęli polskie przedstawienie pt. „Dlaczego śledzie nie żyją w jeziorze i co to wspólnego ma z chrupiącą marchewką” w wykonaniu zespołu z Gimnazjum w Kominku Małgorzaty Masłowskiej i Marii Poniatowskiej. Bardzo duże zainteresowanie wzbudził pokaz niezwykłych, mechanicznych właściwości jajek i ich fizycznych modeli w wykonaniu zespołu z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w składzie (dr Jerzy Jarosz i dr Aneta Szczygielska). Myślą przewodnią tegorocznego festiwalu zatytułowanego „Fizyka i życie” było ukazywanie roli fizyki jako przedmiotu integrującego nauki przyrodnicze. Dla przypomnienia warto zaznaczyć, że słowo fizyka, pochodzi od greckiego słowa physika- co oznacza przyrodę a physikos - oznacza znawcę przyrody - przypomniał fizyk z pietrowickiej szkoły. Jego szkoła, w ramach polskiego stoiska, przygotowała szereg doświadczeń z projektu „Od Talesa do Volty”, prezentując przy okazji placówkę i gminę. Podczas festiwalu można było zaobserwować nie tylko zagadnienia związane z „czystą fizyka”, ale także z chemią, medycyną czy też biologią. Z tymi też zagadnieniami wiązał się szeroki wachlarz perfekcyjnie przygotowanych seminariów i wykładów. Ogromne wrażenie na licznie zgromadzonym audytorium zrobił wykład o zastosowaniach tomografii komputerowej do opracowywania trójwymiarowych obrazów ludzkiego ciała. Głównym przesłaniem „Fizyki na Scenie” było ukazywanie fizyki jako nauki, na której opiera się rozwój cywilizacyjny i technologiczny ludzkości, a także na ukazaniu roli, jaką peł-ni ona w opisie otaczającego nas świata i w wyjaśnianiu praw nim rządzącymi. Dlatego wydaje mi się, że wybór miejsca tegorocznego festiwalu na Noordwijk w Holandii nie był przypadkowy, bowiem w Noordwijk znajduje się ESA - ESTEC, siedziba Europejskiej Agencji Kosmicznej - stwierdził J. Tokar. W ośrodku tym oprócz tradycyjnie już wytwarzanych badawczych sztucznych satelitów, powstają także człony do międzynarodowej stacji orbitalnej Alfa. To tam, za pomocą wysoko zaawansowanej technologii, fizycy poznają prawa rządzące budową najmniejszych części materii i całego wszechświata.
Organizatorzy festiwalu skupili wokół imprezy nauczycieli, pracowników nauki i tych wszystkich, którym leży na sercu wysoka jakość nauczania fizyki w europejskich szkołach. Harmonogram tygodniowego festiwalu był bardzo precyzyjnie wypełniony i realizowany. Oprócz prezentacji i przedstawień edukacyjnych odbywały się także sesje popularnonaukowe, warsztaty przeznaczone głównie dla nauczycieli, podczas których dzielono się uwagami na temat nauczania w poszczególnych krajach.
Do bardzo interesujących punktów „Fizyki na Scenie” niewątpliwie należały wycieczki po ESA - ESTEC (Europejskiej Agencji Kosmicznej). Ośrodek, w którym powstają różnego rodzaju satelity, człony orbitalnych stacji, robi imponujące wrażenie. Jest to miejsce, w którym światłe idee wprowadza się w życie, a także jest to miejsce w którym najlepiej widać efekty edukacji fizycznej wspólnoty europejskiej. Bardzo ciekawym miejscem w ESA - ESTEC jest SPACE EXPO - wystawa interaktywna ukazująca rozwój astronautyki. Można tam zobaczyć, oprócz oryginalnych obiektów astronautycznych także ich wierne modele stacji orbitalnych, satelitów czy też lądownika księżycowego. Duże zainteresowanie wzbudzało wnętrze stacji orbitalnej wraz z orbitalną toaletą czy też kompletne skafandry przeznaczone do wędrówki w przestrzeni kosmicznej - opowiedział nauczyciel z Pietrowic. Droga Gimnazjum w Pietrowicach Wielkich do Noordwijk rozpoczęła się już w styczniu 2003 roku. Na początku roku gimnazjaliści przedstawiali przed szeroką publicznością finał projektu pt. „Od Talesa do Volty”, który następnie został zgłoszony do Krajowego Konkursu Fizyka na Scenie 3.
Projekt ten wraz ze szkolnym festiwalem nauki był jednym z zadań realizowanych przez gimnazjum w ramach ogólnopolskiej akcji „Szkoła z klasą”. Jeszcze 6 września tego roku na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu gimnazjaliści z Pietrowic Wielkich (Marcin Drzymała, Szymon Hawlicki) zajęli drugie miejsce w kategorii przedstawienia, prezentując wyżej wymieniony projekt. Działania edukacyjne Gimnazjum polegające na poszukiwaniu atrakcyjnych i skutecznych form nauczania fizyki na przykładzie projektów: „Hydro” i „Od Talesa do Volty” zostały dostrzeżone i wysoko ocenione przez organizatorów Krajowego Konkursu Fizyki na Scenie, co zaowocowało właśnie wyjazdem Jana Tokara do Noordwijk, a samo Gimnazjum w Pietrowicach Wielkich 14 października w ramach ogólnopolskiej akcji pod patronatem prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego uzyskało tytuł „Szkoły z Klasą”.
Następna edycja „Fizyki na Scenie” odbędzie się 2005 roku we Francji w Grenoble pod zmienianą już nazwą „Science on Stage” (Nauka na scenie). Zapraszam wszystkich nauczycieli zajmujących się nauczaniem szeroko pojętego przyrodoznawstwa do wzięcia udziału w tej pięknej i wartościowej akcji, jaką jest „Fizyka na Scenie - „Nauka na Scenie” - dodaje na koniec uczestnik zjazdu w Holandii. Wszystkie informacje dotyczące pracy polskiej delegacji w ramach „Fizyki na Scenie 3” można znaleźć pod adresem internetowym: http://main.amu.edu.pl/~fizscena/. Korzystając z okazji, panu prof. dr.hab Wojciechowi Nawrocikowi z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, koordynatorowi i przewodniczącemu Krajowego Komitetu Fizyki na Scenie, składam gorące podziękowania za wspaniałe przygotowanie polskiej reprezentacji i za umożliwienie promowania Gimnazjum w Pietrowicach Wielkich na arenie europejskiej.
(oprac. sem)