Dlaczego warto sadzić gatunki rodzime?

Dlaczego warto sadzić gatunki rodzime?

Nadleśnictwo Rybnik od wielu lat stara się odtwarzać w swoich lasach stanowiska tzw. gatunków biocenotycznych, czyli takich, które podnoszą wartości przyrodnicze lasów i jego różnorodność biologiczną. Rodzime gatunki mają szereg zalet i mogą być z powodzeniem również sadzone w naszych ogrodach.

Mówiąc o gatunkach biocenotycznych mamy na myśli zarówno drzewa jak i krzewy rodzime. Rola tych ostatnich bywa często bagatelizowana. Jakie są zatem zalety krzewów rodzimych? Rola niskiej roślinności w lesie i w naszym otoczeniu jest podobna do tej, którą przypisujemy drzewom. Również retencyjne zdolności lasu zależą między innymi od bogactwa podszytu. To głównie krzewy zatrzymują wilgoć w leśnym podłożu.

Słabo doceniana jest rola krzewów jako ptasiej stołówki, najbardziej naturalnej i najchętniej odwiedzanej. Musimy sobie uświadomić, że zamiast kupować karmę zimową dla ptaków w sieciowych supermarketach, wystarczy posadzić na obrzeżach lasu czy przy domu rodzime krzewy owocujące. Pomijana jest również tzw. miododajność rodzimych krzewów. Orientalne iglaki są bezużyteczne dla naszej pszczoły miodnej, podczas gdy kwitnące leszczyny, głogi tarniny czy kłokoczki przez długi czas dają pszczołom znakomity pożytek.

Gatunki biocenotyczne stanowią nie tylko wartościową bazę pokarmową dla pożytecznych zwierząt leśnych, ale również stwarzają szanse rozwoju dla bardzo wielu gatunków drobniejszych zwierząt, w tym ciepłolubnych owadów. Sadzone rośliny mają duże wymagania siedliskowe i świetlne, a także stanowią atrakcyjny pokarm dla zwierzyny, krytyczną sprawą dla ich przeżycia jest prawidłowe wprowadzenie i ochrona w pierwszych latach życia. Dlatego leśnicy z Nadleśnictwa Rybnik dużą rolę przywiązują do ochrony upraw, gdzie sadzone są gatunki biocenotyczne.

Kiedy już w naszych ogrodach zastąpimy gatunki egzotyczne rodzimymi gatunkami, będziemy mogli z pożytkiem je wykorzystać nie tylko do celów dekoracyjnych. Nie każdy wie, że najbardziej ekskluzywne nalewki wyrabia się właśnie z owoców krzewu derenia, dzikiej róży, głogu, jarzębiny czy tarniny. To też argument, aby starać się o przywrócenie polskich krzewów do rodzimego krajobrazu.

Powrót do rodzimych gatunków nie jest łatwy, gdyż moda na obce gatunki na stałe zagościła w centrach ogrodniczych. Trudno dziś nawet w niektórych sklepach kupić sadzonkę krzewu rodzimego. W takie gatunki możemy zaopatrzyć się w Zagrodzie Leśnika przy ulicy Wielopolskiej w Rybniku. Nadleśnictwo Rybnik prowadzi produkcję i sprzedaż sadzonek drzew biocenotycznych takich jak tarnina, jabłoń, grusza, ałycza, jarząb czy głóg.

Sadzenie roślin naturalnie występujących na danym obszarze jest korzystne dla przyrody. Gatunki rodzime znikają z wielu terenów, sadząc je przyczyniamy się do ich odbudowy i ochrony. Na obszarach, gdzie znajduje się wiele gatunków uprawnych oraz obcych, sadzenie roślin kiedyś naturalnie występujących w danym miejscu, przyczynia się do zachowania bioróżnorodności. Gatunki rodzime dostarczają zwierzętom, występującym na danym terenie, miejsca do życia oraz pokarmu. Jest to niezwykle ważne, zwłaszcza na terenach miast, gdzie zwierzętom coraz trudniej znaleźć miejsce do życia.

Jeśli z sentymentem myślimy o kwitnących jabłoniach, brzozowych zagajnikach, wrzosowiskach, zbieraniu w lesie poziomek czy jagód, możemy inspirować się tymi obrazami przy projektowaniu swojego ogrodu. Zachowanie elementów krajobrazu, charakterystycznych dla danego obszaru, pozwoli w przyszłości cieszyć się nim również naszym dzieciom i wnukom.

(eco)

Zalety wybranych gatunków drzew i krzewów rodzimych

Ałycza – Rośnie szybko i jest odporna na mróz, dlatego stosowano ją przez setki lat w sadownictwie jako podkładkę pod szlachetne odmiany śliw, moreli, brzoskwiń i migdałowców. Świetnie też znosi strzyżenie, za co głównie cenią ją projektanci ogrodów. Owoce ałyczy są ciemnożółte, aromatyczne i lekko kwaskowate. Zawierają dużo witamin z grupy B, cukry, sole mineralne, prawie tyle pektyn co jabłka i bardzo cenny kwas foliowy. Najsmaczniejsze są na surowo, ale nie da się ich zjeść zbyt dużo, gdyż działają przeczyszczająco. Ponieważ co roku jest ich mnóstwo i żal, by się zmarnowały, warto robić z nich dżemy, powidła, kompoty, marynaty i nalewki.

Tarnina – Tarnina jest rośliną wykorzystywaną w ziołolecznictwie, ma jadalne owoce, odgrywa istotną rolę środowiskową, wykorzystywaną także w nasadzeniach biotechnicznych. Jest rośliną miododajną i dostarcza twardego drewna, zwłaszcza dawniej mającego wielorakie zastosowania. Tworzy gęste, cierniste zarośla zwane czyżniami, będące ostoją dla wielu gatunków zwierząt. Tarnina to roślina, która znalazła zastosowanie w medycynie naturalnej dzięki swoim wyjątkowym właściwościom leczniczym. Owoce tarniny są stosowane przede wszystkim jako środek na biegunkę. Współczesna fitoterapia poleca stosowanie także odwaru z kwiatów tarniny przy schorzeniach układu moczowego.

Jarząb – Surowe owoce są niejadalne, nie tylko z powodu gorzkiego smaku, ale również zawartości trującego składnika (kwas parasorbowy). Natomiast po przemrożeniu lub po zanurzeniu na chwilę we wrzątku (tzw. blanszowanie) tracą trujące właściwości i gorzki smak. Owoce są używane w postaci przetworów, cenione są w kuchni i przetwórstwie. Lecznicze właściwości jarzębiny są znane od lat. W celach leczniczych również wykorzystuje się owoce. Zawierają one bardzo dużo witamin, między innymi witaminę C, E, K, PP. Owoce jarzębiny w niewielkim stopniu działają moczopędnie, w większym, pozytywnie na błonę śluzową żołądka i jelit. Sprawdza się także w schorzeniach wątroby i pęcherzyka żółciowego.

Głóg – Głóg, roślina zapomniana, częściej kojarzona jest z apteką niż z kuchnią. Nic dziwnego, gdyż zarówno jego owoce, liście, jak i kwiaty wykazują szereg właściwości zdrowotnych i leczniczych. Głóg ceniony jest szczególnie w profilaktyce i leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego. Potrafi skutecznie chronić serce, normować ciśnienie krwi i jest wskazany w stanach rozdrażnienia, nadmiernej pobudliwości czy bezsenności. Głóg wchodzi także w skład mieszanek, mających zastosowanie jako środki uspokajające, działające przeciwko miażdżycy, a także jako środki stosowane przy zaburzeniach w gospodarce lipidowej. Owoce głogu są również składowymi mieszanek witaminowych o działaniu wzmacniającym. Zaś wyciąg z kwiatu głogu jest jednym z głównych składników środków stosowanych przy urazach czy obrzękach zagrażających zakrzepowym zapaleniem żył.