Numer: 14 (1398)
Data wydania: 02.04.19
Tragedia w czarnej budzie. Maszyna urwała rękę robotnikowi Koniecznemu
100 lat temu w Nowinach Raciborskich.
Fatalna sytuacja gospodarcza Niemiec, makabryczny wypadek w „czarnej budzie” na raciborskiej Płoni, krwawy zatarg w Nędzy, czy... instrukcja obsługi amerykańskiej słoniny – to tylko część artykułów, które ukazały się w „Nowinach Raciborskich” równo sto lat temu.Wojtek Żołneczko
Racibórz • środa 2 kwietnia 1919 r.
Co nas czeka w razie pozostania przy Niemczech?
Powalona Germania, do której nas Górnoślązaków, Wielkopolan, Pruskich Królewiaków, Warmiaków i Mazurów przemocą i gwałtem stary Fryc przyłączył, znajduje się po zburzeniu jej militaryzmu, starego systemu rządów i przegraniu wojny światowej w nad wyraz rozpaczliwym położeniu. Widmo ogromnych ciężarów wojennych*, brak zatrudnienia i zarobkowania, zmusza jej obywateli do innych środków bytowania i oparcia się o inne szczęśliwsze państwa. Do tego dążą nie tylko Polacy, ale i rdzenni Niemcy (...).
Cóż tego powodem? Boją się ciężarów wojennych, które przyjdzie ponosić pozostałym przy Niemczech obywatelom. Koszta, które kolicya podyktuje, będą większe od całego narodowego ich majątku, obliczonego na początku wojny na 300 miliardów marek. Przytem przemysł upadł i już się nigdy do swego pierwotnego stanu nie podniesie, rolnictwo wegetuje, handel w największym zastoju, komunikacya w rozkładzie. Dawniej przybywali cudzoziemcy do Niemiec za zarobkiem i chlebem, obecnie zanosi się na to, że Niemcy będą wychodzić za pracą do zagranicznych krajów (...)
Kartofle dla Niemiec
Londyńska „Daily Chronicle” dowiaduje się, że angielskie ministerstwo żywnościowe postanowiło wysłać do Niemiec 300 000 centnarów** kartofli; z tych 100 000 ctr. jest już w drodze. Do transportu kartofli służą statki niemieckie handlowe, wydane koalicyi.
Makabryczny wypadek na Płoni
Racibórz. W ubiegły czwartek chciał robotnik Konieczny, przeszło 60 lat stary, w czarnej fabryce*** zastawić motor, przyczem dostał się ręką w pęd, który mu ją urwał i nadto zgruchotał czaszkę. Śmierć nastąpiła na miejscu. Nieszczęśliwy był wdowcem i pozostawił trzech dorosłych synów.
Krwawy zatarg w Nędzy
Nędza w Raciborskiem. O krwawym zatargu górników z z „grenschutzem” na tutejszej stacyi kolejowej donoszą nam z dwu stron, atoli opisy te w niektórych szczegółach nie są ze sobą zupełnie zgodne – i dlatego na razie z nich nie korzystamy. Zaznaczamy tylko, że doszło do strzelaniny, w czasie której zranieni zostali z górników: Wilhelm Szwan z Grzegorzowic, Franciszek Leksza z Zawady, Wilhelm Konieczny z Łubowic, Jakub Chroboczek z Turza nad Odrą i Franc. Lazarzychowicz – a z żołnierzy: Seemann, Siegmund i Kretschmer, wszyscy z Raciborza. Górnika Szwana i żołnierzy odstawiono do lazaretu w Raciborzu, resztę górników do lazaretu w Rybniku. Zajścia te rozegrały się w nocy na sobotę.
* Słowa te odnoszą się do sytuacji Rzeszy Niemieckiej po przegranej I wojnie światowej. Na fatalną kondycję gospodarczą nakładało się jeszcze widmo wysokich kontrybucji wojennych, które miały zostać nałożone na Niemców przez zwycięzców z ententy (postulowała o to głównie Francja).
** 1 centnar to około 50 kg.
*** Czarną fabryką lub czarną budą mieszkańcy Raciborza określali dawne zakłady Siemensa, późniejszy ZEW, SGL Carbon a dzisiejszy Cobex.
**** Grenzschutz – niemiecka organizacja paramilitarna, której członkowie sprzeciwiali się odłączeniu wschodnich terenów Niemiec
Racibórz • piątek 4 kwietnia 1919 r.
Socyalistyczna wolność
Niemcy wysyłają protest za protestem przeciw odłączeniu dzielnic polskich od Prus – natomiast Polakom wolność słowa na zebraniach wzbroniona, aresztowania na porządku dziennym – taką wolnością obdarzyli nas po rewolucyi socyaliści. Pierwsi nauczyciele socyalizmu Marx, Bebel, Liebknecht w grobie chyba przewrócić się muszą, widząc, jak ich uczniowie, dostawszy się do rządów, wolność pojmują.
Na targu w Raciborzu...
Racibórz. Gdy pewna kobiecina udała się z tłustym kogutem na targ, zatrzymał ją jakiś mężczyzna ubrany po wojskowemu, pytając się jej, co żąda za koguta. Gdy kobieta chciała 35 marek, dał jej tylko 10 marek, przyczem się jeszcze odgrażał, że jej nic nie da, gdyby jej się ta cena wydawała za niską. Zabrawszy koguta, żołnierz poszedł sobie kilka kroków dalej i sprzedał go za 45 marek, poczem znikł niepoznany.
Jubileusz gimnazyum
Racibórz. Gimnazyum tutejsze obchodzi pod koniec maja i na początku czerwca br. 100–letni jubileusz istnienia. Wiadomo, że zostało ono założone i pomieszczone w byłym klasztorem PP. Dominikanek po zniesieniu zakonów przez rząd pruski*.
* Działalność dydaktyczna w tym miejscu jest prowadzona do dziś – spadkobiercą tradycji dawnego Królewskiego Ewangelickiego Gimnazjum jest Zespół Szkół Ekonomicznych.
Racibórz • poniedziałek 7 kwietnia 1919 r.
Nie wiedzą, co czynią!
W ostatnim czasie pojawiają się w tutejszych gazetach niemieckich głosy rzekomo rodowitych polskich Górnoślązaków: „My nie chcemy do Polski należeć”. Świadczą one o głupocie i ciemnocie tych, którzy takie bezmyślne zdanie głoszą. Ale źródło ich (...) znajduje się tam, gdzie rodzi się wszystko zło, skierowane przeciw Polsce lub przeciw Polakom.
Swego czasu występowali przeciw nam Rusini z rozmaitymi zarzutami, a Niemcy prędko te ich oskarżenia wyzyskiwali przeciwko nam i wykazało się ostatecznie, że Rusini byli opłacani przez rząd niemiecki. Teraz ciż sami Rusini jako hajdamacy ukraińscy rabują, palą i niszczą wszystko co polskie, a kto nimi dowodzi? Niemieccy i austryaccy oficerowie (...)
Jak postępować z amerykańską słoniną?
Amerykańskie mięsa i tłuszcze może już niezadługo i do nas dojdą. O jakości tego towaru donoszą: smalec amerykański, który częściowo przez wyduszanie surowego tłuszczu, częściowo przez wytapianie się wyrabia, jest prawie bez smaku, staje się jednakowoż przez odpowiednie przyrządzenie (używając cebuli i korzeni) bardzo smacznym. Amerykańska słonina jest niewędzona, w soli i saletrze konserwowana. Poleca się słoninę obmyć ,a potem uwędzić, o ile jej kto więcej na raz dostanie. Mięso wieprzowe wysyła się z Ameryki solone w beczkach; jest bardzo smaczne. Wyśmienite jest mięso suszone, wołowe, które w długich wąskich pasach suszono.
Kasa chorych w tarapatach
Racibórz. Ogólna miejscowa kasa chorych miała w roku ubiegłym niepowodzenia znacznie. Majątek kasy zmniejszył się ze 170 000 na 131 000 marek. Podobno liczne zachorowania na chorobę hiszpańską spowodowały zwiększenie nadzwyczajne wydatków.
Żeby druk nie brudził
Racibórz. Pogłoski chodzą po mieście, że Niemcy (...) zakładają tu jakieś pisemko „Schwarze Adler” – w przeciwieństwie do polskiego „Weisse Adler”, który niestety został zawieszony. Jeżeli te pogłoski polegają na prawdzie, to mamy do pp. Niemców tylko jedno życzenie: Aby tego „Schwarze Adlera” przynajmniej jaką trwałą farbą pomalowali, aby, gdy go w świat puszczą, zbytnio nie brudził i nie smolił.
Mord w Pszowie
Pszów w Rybnickiem. Syn głównego nauczyciela tutejszego, Erych Hoheisel, który służy w „grenschutzu”, został zastrzelony trzema wystrzałami, gdy wracał z jakiejś zabawy razem z pewną panią.
Podatki mocno w górę
Rybnik. Podatki miejskie będą tu tego roku prawdopodobnie o 50 procent wyższe. Magistrat twierdzi, że wydatki zwiększyły się bardzo.
Ogłoszenia drobne
Kapelusze Strzybnego
• Wielki wybór w kapeluszach dla panów i chłopców. Czapki cywilne, kolejowe i do mundurów wszelkiego rodzaju po cenach jak najniższych. Skład kapeluszy, czapek i towarów futrzanych. J. Strzybny. Racibórz, Nowa ulica 12. Telefon 342.
Skórki, skóreczki
• Kozie skórki, zajęcze, z królików i inne skórki kupuje po najwyższych cenach Felix Lammel w Raciborzu – Panieńska ulica nr 6. Telefon nr 203.
Rolnik szuka żony
• Kawaler, 39 lat, posiadający cokolwiek majątku, obeznany doskonale w rolnictwie i interesie, dla braku znajomości pań, poszukuje na tej drodze towarzyszki życia. Panny lub wdowy, w wieku 37–40 lat, z większem gospodarstwem lub dobrym interesem, zechącam z całem zaufaniem nadesłać oferty do Ekspedycyi „Nowin Raciborskich” pod literami M. M. 750. – Dyskrecya pożądana.
Dentysta po polsku
• Oppler, dentystka, Racibórz ul. Odrzańska 8. Sztuczne zęby, plomby. Leczę także członków kasy chorych. Mówi się po polsku. Telefon nr 483.